De Turi Oberli


Nämen und Imitschpflääg

9. Oberi-Mundaartkolumne
vom Richart Eereschpèrger


Vom Häidiland in Juniigg-Èèrpoort
S isch scho veruckt, was me hüt i d Imitschpflääg steckt. Jede Veräin, jedi Firma, all Inschtituzioone, Parteien und Zämeschlüss päscheled an irem Erschiinigsbild ume. Ekä Gmäind, wo nid wott chönen es Loogo voorwiise. Jedes Pileröörli sett sin Brènd haa, jedes Fäschtival sis Signeet. Käi Turismussregioon, wo nid nach eme ggluschtige Namen und eren iiprèègsame Graafik suecht. Daadebii sind nid all gliich glückli wie d Davooser mit „Auf und Davos“. Wän i nu scho a d Sanggaler Oberländer und Bbüntner Hèrrschäfftler tänke, wo mit dem souèèrdeblööde „Heidiland“ müend läbe, won Underländer Wèrbefritzen um tüürs Gält uusprüetet händ. Oder d Luzèèrner, won iren eerewèrt Ortsnamen als anglifizierts „Liussöörn Festival“ us em Name von irne Musikfäschtwuche müend usegghööre. Èèndli wie Zzürcher mit irem unsägli tume „Juniigg Èèrpoort“. Das es en Uunikumm isch, wäiss men, aber öb me daas uf Änglisch übersetzt mües säge...

Uufgmotzeti Näme
Scho mänge hät gmäint, er chöön sim Na men echli Schmiss gèè, wän er en in e Fröndspraach überträit hät. Nu scho s griechisch Üpsilon macht us em bidere Wili en inträssante Willy und git de Lydia mee Bedüütig, als s e Lidi hät. En Schang will mee sii als en Hans, en Tschègg mee als en Köbi, und e Liz sticht s Beetli uus. Aber das sind mäischtes freiwilig aagnooni Näme, wo s au chönd aanèè und umgaa demit. Andersch als wänn men an ere ganze Regioon ooni z fröögen en Namen uufsetzt, nu zum originell und wèrbewürksam sii und debii no e literaarischi Gschtalt und iri Erfinderi missbruucht wie de Johanna Spyri iri wältbekannt Mäitlifiguur.

S Stadtmarketing mag ewägg
Ich han drum en uguets Gfüül, wän i allpott und glii wider lise, wie men am Winti-Imitsch umeschrüüblet. Mer hät sogaar e Stell iisetzt, wo de hööchgschruubet Name „Winterthurer Stadtmarketing“ überchoo hät und wo sicher au da draa schaffet. Ir müend mi rächt verstaa. Nid das er mäined, ich well mich daa i Sachen iimische, won i hinen und vorne nüüt verstönn devoo. Winti hät si ja scho imer psunders müesen aastränge, das es näbet em stolze Züri siini Äigeständigkäit hät chöne zäige. Und wänn Pfachlüüt finded, daa dezue bruuchi s es Stadtmarketing, dänn wiirt daas scho rächt sii. Ppolitiik wiirt defüür soorge, das ales under Kontrole bliibt. 

Winti - en Erootik-Pfuul
Was miir z tänke git, isch Bbeliebigkäit, wo hütt regiert, wä me vom Imitsch vo der Öilachstadt redt. Nid s Stadtmarketing, aber d Meedie. Da macht doch äinen us miire bidere Vatterstadt en Erootik-Metropoole, nu wil sich e zwäiti Beate-Uhse-Filiaalen aagsidlet hät z Winti. Wie wänn die Räizuufputscher und Sälbschbefrischidöör, wo deet aapotte wèèrded, öppis mit Erootik z tue hettid. Da lachsch der ja e topplet gchnüpfti Fallmaschen i s Netzliibli! Dreimaal schaarff aneluegen, und dänn verläidet der s Läbe. (Zum wider emaal e paar Limetblüete z bruuche.) Das sell dänn scho für en Erootikmetropoole lange?

„Winterthur, die Partystadt“
Diemaal ghöör i im Regionaalschurnaal uf DRS äis, Wintertuur well sich zur Party-Stadt entwickle. Es nischti sich nämli en „Pascha-Club“ ii, wo Lüüt vo wiit hèèr aazieni, sogaar us em Ussland. „Winterthur, die Party-Stadt!“ Deet reded s hinderschi und eläkterisch, s hät Matschööli und Süüdappizäler, Schwaabinger, Cornedbiiftirooler und abegschwämmti Zürcher. Da brichsch zäme! Da gaasch abe wien en Schindler-Lift! (Zum s nomaal limetblüeschtlig z kumäntiere.) Isch für en nöie Name jede Guguus rächt?

Mündigi Läser und Höörer...
„Sell jetz würkli jede Schäiss, nu wil er nöi isch, grad zum Maarggezäiche wèèrde? Erootik-Metropoole, Party-Stadt! Git s dänn nonig gnueg Mischt uf de Wält?“ reg i mi uuf. „Momoll“, mäint miini lieb Frau Verandaa, „aber im ene freine Land chan halt jede Lööli jede Habasch uselaa. E freis Land hät ja au guet bbildeti Iiwonerinen und Bürger, won iri Schlüss sälber ziend und de tume Schnöri chönd de Säich lüütere. Mer hebed ja au nid zrugg, wän äine blocherig umemuulet, äim gguschpèènig chunt oder löiebèrgerig verhandlet. Je länger, je mee müe mer doch chönen underschäide, wèrten und uuswèèle. Wän i nu a s Aagebott im Internet tänke. Deet staat doch au jedere wèrtvolen Imformazioon irget en Guguus enggägen, und miir müend urtäilen und entschäide. Vil Freihäit - vil Irrtum.“

En unfèrtigs Bild
Ich ha mer müese sage laa, mit eso oberflèchlichen Erschiinigen und Urtäil wèèrdi uf d Lèngi doch käs Läitbild prèègt, au wän i dem Bild, wien im enen unäntliche Zämesetzspiil oder eme Mosaiik, imer wider nöji Täili dezue chömed, alti use gheied und ersetzt wèèrded. Das hät Winti in letschte Jaare ja iidrückli erläbt. Öppe mit em Zämeschnure von Sulzeren und de Loki, em Ändi vom Haldeguet oder z Oberi mit em Iigaa vo de Jèèggli-Fabrik, de Sulzer-Güsserei und de Straaltriibwerch- und andere Produkzioone. Defüür chömed nöiji Iirichtigen uuf, im Bildigs-, im Dienschtläischtigs- oder im kulturele Sektoor. Öppe wänn de Stadraat mee Kongräss wott i d Stadt bringen und di Refomiert Chile s Chilegmäindhuus a de Liebistraass zum ene Seminaar- und Tagigszäntrum uusbout. Au im chliinere Raame passiert vil, wä me nu a di nöi Nutzig vo uufggèènen Induschtrii-Areaal tänkt, won au wider Mosaiikstäi zum e nöijen Erschiinigsbild biiträit.

Sich am Bschtändige hebe
Dänn sind ja mit Wintertuurer Glanzliechter us em Kultuurberäich, de Bildkunscht, de Musik und em Theater, mit all siine Musee-e für Kunscht und Kunschthandwerch, für Wüsseschaft und Tèchnik gnueg Akzänt im Stadtbild, won eso Erschiinige vo de unverbindlichen Oberflèchlichkäit wiit überstraaled. S nöischt Biispiil: S Fotizäntrum, won i der alte Schliiffi näbet em Fotimuseeum uufggangen isch und Winti scho de Name “Fotohauptstadt der Schweiz” iipraacht hät, mit em Zuesatz: “von europäischer Bedeutung”! Nid zletscht müe mer doch au Quartier-Aktivitèèten und -Fäscht, d Musigwuche, s nöi Casino- und s Sumertheaater, Kyburgiaade, Afropfingschten und s Albaanifäscht zu dène Glanzliechter zele.