De Turi Oberli


Chindesprüch und Vèèrslibrunz

3. Oberi-Mundaartkolumne


Au wän i vom Alter und em Bundes-Ruutli irer Stadischtik hèèr nonig dezueghööre, als Prueffsmaa töörff i mi zun Räntner zéle. Drum han i mi nid degäge gschpèrzt, d Rédakzioon im Äimaabetriib vo de Bääretschwiiler Seniooreziitig z übernèè. I dère Funkzioon sett i au echli us eerschter Hand wüsse, was um di Alten umen eso laufft. Sider gaan i drum öppen an en Senioorenaalass, en Voortraag, es Theaater, en Grillplausch oder e Wanderig. 

Eerschti Klass!
Diemaal isch es e Räis i d Inerschwiiz mit ere Schifffaart uf em Uurschwiizer See gsii. Wo doo bim ene Halt z Beckeriet i Räi und Gliid e Schueleräis über de Schiffstääg zuegstigen isch, hät mi daas grad echli is Prueffsläbe zrugg grüefft und alti Ziiten uufläbe laa. Psunders wo di schnäidig Leereri ires Gschäärli ABC-Schützen uf di „richtig“ Siite vom Schiff tirigiert hät. Won ere doo doch eson en wiffe Knäisel wott d Stägen uuf uf s Oberteck wäpfe, cha si en grad no ergablen und säit: „Halt, da oben isch eerschti Klass!“ - „Mir sind ja di eerscht Klass“, säit doo dè Chnirps und chunt nüme druus.

Das hät iez miini Erinerig eerscht rächt aaghäizt, und s sind mer eso Müschterli vo Chindesprüch in Sinn choo, won i sälber erläbt und e Ziit lang au uufgschribe ha. Zeerscht natüürli söttig, won uf Räise passiert sind. - S isch au uf ere Schueleräis gsii, mer sind vom Stöcklichrüüz gäg em Etzelpass abe ggwanderet. Won e Schüeleri frööget, öb s no wiit seig, säg i näi, da une gsèch mer scho d Sankt Mäinraads-Kapäle. En psunders Iifrige, won i de Gruppe vor mer zue ggloffen isch, git dè Nöischt grad wiiter: „Händ er ghöört, da une chunt scho d Sankt Gmäindraats-Kapäle!“ 

No mee Wander-Anekdoote
Uf ere Wanderig im Klasselaager mached eme Bueb di mächtige Bèèrgrise gruusig Iidruck, und er frööget: „Wie hööch isch äigetli d Norder Äigwand?“ - Nach ere stränge Tuur im ene Wanderlaager im Lugneez chlaget d Andreea de Chöchin: „Es isch méga sträng gsii, imer isch es bèèrguuf ggangen, imer bèèrguuf und bèèrguuf. Eerscht im Abewääg isch es äntli bèèrgap ggange.“ - S isch au uf ere Herbschtfèrie-Wanderig im Toggeburg gsii, e stotzigs Waldstuck duraab. Zum ales im Aug phalte, han i e Hilffsläiteri vooruus gaa laa, dänn Kchind, iich sälber bi zhinderscht ggloffe. Doo raschlet s uf äimaal hinder mer, und en Büebel chunt aazschnuufe. Ich bi grad echli paff und säge: „Wohèèr chuntsch dän duu?“ Und èèr uf Schrifttüütsch woortwöörtli: „Ich komme von einer Freilegung meines Allerwertesten.“

Schriftlichi Blüete
Von sächzger- bis Ändi achzger Jaar bin i amel i der eerschte Hèrbschfèriewuche mit vier Klassen is Wanderlaager. Uursprüngli vo Bèèrghütte zu Bèèrghütten all Taag wiiter. Spööter, wo mer dän amel über driissg gsi sind, nu no stazionèèr vo äire Hütten uus. I d Laagerchuchi händ is amigs vil Elteren Obscht und Gmües und natüürli Süesses für fäini Téssèèr mitggèè. Für die Frässaalie händ amel Kchind mit ere Poschtchaarte vom Laageroort und eme ggriimte Spruch tanket. Der Aastooss zu dère Dichterei hät is glaub e Bèèrghütte sälber ggèè. I der SAC-Hütten uf em Zwinglipass, wo doozmaal ganz nöi gsii isch, hä mer a de Teckibälchen iigschnitzti Sprüch gsee, öppe: „Phüet is de Herrgott vor Stäischlaag und Wind und vor Bèèrgstiiger, wo süderig sind!“ 
Chind und Läiter sind amel bim Vèèrslibrünzle rächt uufzoge gsii, und nid sälte sind bi dène Gglägehäite di eerschte Vèèrs für d Schnitzelbänk vom Schlussaabig geboore. E paar Müschterli vo dène Laagergrüess nim i daa us miire Sammlig:

„Das isch für öis en Laager-Schlaager: Gguetsli vo de Mueter Saager.“ - „Was macht d Wanderbagge root? - S Mäders Obscht und Puurebroot!“ - „Vo s Schmide Bodenöpfelchnole gits hèrti Wandervögelsole.“ - „Partybroot und Biberflade, das git hèrti Wanderwade!“ - „Wanderhünger, allergrööschti, stiled mer mit Eicher-Rööschti, und di strame Wanderwade tüe mer mit de Guetsli lade. S isch näblig, rägnerisch und chalt; liebi Grüess us em Tscherwald!“ - „S Wandere gaat bedüütend ringer mit Chueche vo de Frieda Singer.“ - „S Donatis Puding- Gwaggelchueche stèrcht halt öisi Wanderrueche. Wiirt alls, was gwagglet, ooni gschpasse, nachhèèr no i d Hose passe?“ - „Bim Picknick wettid d Wanderspatze all Taag s Gassmes Äier schmatze, und mached s nach em Marsch en Lätsch, gits zum Znacht en Äiertätsch. Holä duuli, duliduuli, tanke villmaal vo La Fouly!“ - „Vom Hermann Schmiid gits hüt scho Gschwellti, es Wundermittel gäge Chelti. I siini Öpfel biist mer stürmisch, wil mer wäiss: si sind nöd würmisch.“ - „Jede Wandrer rüefft: O hett ich no vo s Zweidlers fäinem Rettich! Us em sunig-waarme Wallis tanke villmaal, und öis gfali s.“

Für Gält oder d Läiter
Öppen emaal hät au öpper es Nöötli springe laa, wo mer dän in e Bèèrgbaan-Faart inweschtiert händ. Daa dezue han i zwee Vèèrs gfunde: „Wèèr zää Stäi i Kkasse stiftet, macht, das s Laager sässeliliftet.“ - „Was mached mer mit s Mosers Ruble? Statt tschalpen, us em Bäändli juble.“ Klaar, das mängmaal au es Äxtramümpfeli (oder -gütterli) für d Läiter und Kchöchine debii gsii isch. Für die händ sich bim Vèèrslischmide natüürli dän au di Erwachsnen eläi müesen is Züüg legge: „Der äint schickt Broot, der ander Gmües, de dritt Gebäck, de vierti Grüess. S Mäiers schänked grad en Huuffe und für d Läiter öppis z trinke.“ - „De Mischt isch gfüert, de Haas isch ggloffe, und s Huebers ire Wii isch trunke. Wunderprächtig hä mers präicht: Wie wän äim en Ängel is Guurgeli bislet, isch er hinenabe ggrislet. Vile Dank und Grüess an alli, s Läiterphack vom Tschentovalli.“ - „Der Dôle des Monts von Kaspar Riesen wird von den Leitern hoch gepriesen. Sein Feuer stärkt die Pädagogen, man möcht’ noch einen holen gogen. Der Reim gelang mit Dôle im Glas; man merkt ’s: In vino veritas!“