De Turi Oberli


Di Alten am Stüür

12. Oberi-Mundaartkolumne
vom Richart Eereschpèrger


Fèèrn im Novämber isch en sibezgjèèrigen Autofaarer am Paraade z Züri uf es Bänkli tuneret und hät debii e jüngeri Frau ztood gfaare. Sider sind d Senioorinen und Seniooren am Stüür imer wider s Theemaa vo kritischen Artikel und Bemerkige. „Auf die linke Strassenseite geraten“ - „Bremse mit Gas verwechselt“ - „Rückwärts aufs Trottoir gefahren“ - „Frontal in Drogerie geknallt“ - „84-jähriger als Geisterfahrer“ sind Schlagziilen im Zämehang mit Autoumfäll, won elteri Lüüt pout händ. 

D Stadischtik
Sit d Umfallstadischtik au di gfaarene Kilomeeter iirächnet, sind d Umfäll vo den Achzgjèèrigen i di hööchschte Räng ggumpet. Nu di 18- bis 19-jèèrige Mane boued no mee Säich, psunders, wä men au d Schwèèri von irnen Umfäll aalueget. Mit sächzgi nèmed d Umfäll am Stüür zue, zwüschet 75- und 79i stiiged s tüütli und chömed i d Nööchi vo de 20- bis 24-jèèrige. Am sicherschte faared di 45- bis 59-jèèrigen Automomilischte.
S Inschtiduut für Rächtsmediziin vo der Uni Züri (IRM) hät fèèrn 382 Autofaarer über 70i undersuecht. Bi 171 hät s der Aafang von ere Demänz usegfunde. Nachane händ 130 Kkontrollfaart im äignen Auto nid bestande. Den andere hät mer s Bileet es Jaar verlèngeret. (S IRM isch d Aalaufstell für Huusäärzt, zum Zwiifelsfäll abzklèère.) 

Alti Faarer im „Quer“
Im Mèèrze hät s Schwiizer Fèèrnsee e „Quer“-Sändig über alti Autofaarer praacht. Det drin hät di bekannt 84-jèèrig Schauspileri Stephanie Glaser gsäit, si faari no regelmèèssig Auto, „wie s imer ggangen isch, 
s lauft guet und s passiert mer
nüüt.“ Wo me si ghäisst, emaal am Faarsimulaatoor en Tescht z mache, do bout si aber prompt zwee Umfäll. De Vercheers-Mediziiner i de Sändig säit alerdings, de Simulaatoor-Tescht seig für Senioore nid ggäignet. I de gliiche Sändig glänzt de 101-jèèrig Èèrnscht Chüng, wo sit 84 Jaar (!) Auto faart und s imer no tuet, alerdings nüme znacht, bi schlächtem Wätter nüme und nid bi negatiive Biorütme. Ganz alt hät en 
Automobilischtin uusgsee, wo d Fraage vo de Reporteri chuum verstanden und en ganze Kataloog vo Bräschten und Näggi uufzellt hät, wo si plaaged. Ämel han i aafè zwiiflen, öb eren ire Tokter no mit guetem Gwüsse chön s Okei gèè zum wiiter Faare. Die Frau hät alerdings gsäit, si bruuchi s Auto nu no uf pstimmte Streckene für s Alernöötigschti.
Was mer vo de Sändig pliben isch: Senioore sind käi allgemäins Probleem im Straassevercheer, aber si sind langsamer. Si merked i de Regle sälber, wänn s Ziit isch zum Höre 
faare. Faarkürs für Senioore nützed öppis. Plaanet und voorberäitet wèèrded Vertroues-Tökter und Teschtfaarer, wo d Huusäärzt iri Zwiifelsfäll chönd ane schicke.

De Gglú!
Am Rand vo dère Tiskusioon hät nachanen im ene Läserbrief äin de Voorschlaag gmacht, me chönti doch elteri Faarer mit eme groossen A uf eme Chläber am Auto aazäichnen und esoo Ttoleranz vo den andere Vercheerstäilnämer verbessere, wie me s öppe mit den L-Täfeli oder den Uufschrifte „Baby an Bord“ oder „Lebende Tiere“ macht. Da müest me dänn glaub nid lang uf nöiji Voorschlèèg für NR-, RA- und SN-Chläber waarte, für notoorischi Rowdy, regelmèèssig alkoholisierti Faarer oder söttig, wo ständig am Natel hanged...

Was i wett und was me sett
Was ich als Senioor, won Auto faart, chan iigstaa: - Ich faare, je elter das i wiirde, nid besser. - Ich bi paraad, miini Faartüchtigkäit z schuelen und im Zwiifelsfall teschte z laa. - Ich losen uf de Raat vo Fachlüüt und Aaghöörigen und giben alefalls s Faare freiwilig uuf. - Ich üebe mi, solang i no Auto faaren, is Bus- und Zuugfaaren ii. - Ich leg mi nid uf d Mäinig fescht, d Läbensqualitèèt und s Prestiisch hangid ganz a der Auto-Mobilitèèt.
Alerdings müest i au fordere: 
- Als Alte wett i nid generell als Vercheersrisiggo daastaa. – Jugetliche Hang zum Rowdytum mues en Teschtphunkt wèèrde wien Alters-Veränderige. - Uf reduzierti Geschwindigkäiten oder vertrouti Streckene beschränkti Faarbewiligunge sind a Seniooren abzgèè.
- Für Zwiifelsfäll, vor alem bi Verdaacht auf Demänz, bruuched d Huusäärzt Vertroues-Tökter und Teschtfaarer.